Musiqi alətləri

Musiqi aletleri

Musiqisiz həyat təsəvvür etmək olmaz. Çox insan musiqi ilə sadəcə dinləyici qismində əlaqəsi var. Ancaq müəyyən bir qrup ya peşə, ya da hobbi kimi musiqi ilə məşğul olur. Günümüzdə musiqi aletleri nde ifa etməyi öyrənmək üçün kursların da olduğunu görə bilərik. Musiqi aletlerinde çalmaq istəyib də, musiqi alətləri satılan mağazalara getməyə vaxtımızın olmadığı bir dövrdə yaşayırıq. Əgər sizdə də vaxt problemi varsa, Tezbazar.az saytı bu problemi sizin üçün aradan qaldırdı. Artıq musiqi aletleri altkateqoriyasına daxil olmaqla siz simli, zərb alətıərinin satışı ilə məşğul olan müxtəlif musiqi alətləri elanları ilə tanış ola bilərsiniz. Bu elanlar arasında qarmon, nağara, klarnet, gitara, skripka, piano və s. musiqi alətleri satisi nı həyata keçirən elanları görə bilərsiniz. Təkcə satış elanları deyil, həmçinin musiqi aletleri ndə çalmağa dair təlimlərin olduğu elanlar da qarşınıza çıxa bilər.
Tar mizrabla çalınan simli dartımlı musiqi alətidir. Azərbaycan tarı ozünəməxsus quruluşa, konstruksiyaya və bədii – texnili imkanlara malikdir. Ümumiyyətlə, tar aləti bir çox ölkərlərdə - İranda, Orta Asiyada, Dağıstanda və başqa yerlərdə geniş yayılmışdır. Lakin özəl cəhətlərə malik Azərbaycan tarı digər tar növlərindən, məsələn, İran tarından xeyli fərqlənir.
Qaval zərbli musiqi alətidir. Dairəşəkilli, eni 60 – 75 və diametri 350 – 450 mm olan sağanağın üzərinə balıq dərisi çəkilmiş alətdir. Sağanağın içərisinə dairə boyu xırda halqalar bərkidilir və onlar çalğı vaxtı səslənir. Muğam ifaçılığında geniş tətbiq olunur. Klassik muğam üçlüyü tar, kamança və qavaldan ibarətdir. Xanəndə qavalda çalaraq, ansamblda dəqiq ritmli musiqi epizdolarının ifasında iştirak edir. Buna görə də qaval aləti, bir növ, xanəndələrin atributuna çevrilmişdir.
Kamança Azərbaycan simli –kamanlı musiqi alətidir. Ən qədim musiqi alətlərindən biridir.
Balaban nəfəslə çalınan qədim Azərbaycan musiqi alətidir. Fındıq, tut, qoz, yaxud ərik ağacından hazırlanlr. Silindrik gövdəsi (uzunluğu 280 – 320 mm) üzərində 9 dəlik (səkkizi ön, biri isə arxa tərəfdə) olur. Gövdəsinin baş tərəfində qamışdan iki qat dilçəkli yastı müştük taxılır. Ona görə də el arasında balabana - "yastı balaban" deyilir.
Qanun simli musiqi alətidir. Yaxın və Orta Şərqdə geniş yayılmışdır. Azərbaycan şairləri Nizaminin, Fizulinin və başqalarının əsərlərində bu alət haqqında məlumat verilmişdir. Qanun üzərində naxışlı üç rezonator dəliyi olan düzbucaqlı trapesiya formalı yastı taxta qutudan ibarətdir. Qanunun üzünün aşağı hissəsinə çəkilmiş dərinin üzərində xərək yerləşir. Xərəyin üstündən 24 – 25 üçləşdirilmiş sim keçir. Qanunun simləri barmaqlara taxılmış oymağabənzər metal mizrablarla səsləndirilir. Diapazonu üç oktava yarımdır (böyük oktavanın sol səsindən ikinci oktavanın si bemol səsinə qədər). Qanunun incə, məlahətli səsi var.
Nağara zərbli musiqi alətidir. Sağanağının hər iki tərəfinə dəri çəkilir. Nağara ağac nəfəsli alətlərin (zurna, balaban, tütək), həm də sazın çalğısını müşayiət edir. Nağaranı sol qoltuğun altında tutub çalırlar. Musiqi alətlərindən hansı birinin çalğısını müşayiət edəcəyindən asılı olaraq nağaranın əl ilə (barmaqlar), yoxsa ağac çubuqlarla çalınacağı müəyyən edilir. Əgər balaban (son zamanlar həm də klarnet), ya da aşıq sazının çalğısı müşayiət ediləcəksə, nağara da ovucun içi və barmaqlarla çalınacaqdır. Əgər zurna çalğısını (həm də açıq havada) müşayiət etmək lazım gəlirsə, o zaman dərilər üzərinə ağacla zərbələr vurulur. Həcmindən (böyüklüyündən) asılı olaraq nağara müxtəlif növlərə ayrılır: koos (böyük nağara), bala nağara, ya da cürə nağara və kiçik nağara. Qoşa – nağara Azərbaycanın zərb alətidir.
Saz- çanağı iki yerə bölünmüş armudun bir hissəsi biçimində, qolu uzun olur. Qoluna 10 – 14 pərdə bağlanır. Əsas pərdədən hərəsinin öz adı var: baş pərdə, orta pərdə, şah pərdə, yastı pərdə, ayaq pərdə, beçə pərdə. Saza 8 – 10 sim qoşulur. Bu simlərin köklənmə prinsipi çox maraqlı və orijinaldır.
Qopuz - Azərbaycanın ən qədim simli alətlərindən biridir. Vaxtı ilə Türk dünyasının ozan – aşıq ifaçılıq sənətində tətbiq və istifadə etdikləri əsas çalğı aləti.
Ney (fars: qarğı, qamış) – nəfəsli musiqi aləti; ağacdan, qamışdan ya da bürüncdən hazırlanır. Düz silindr şəklində, 60 – 70 sm uzunluğunda lülədən ibarətdir. Ucunda heç bir müştük, ya dilçək olmur. Yalnız lülənin aşağı tərəfində bir necə (3 – 6) dəlik açılır ki, bu da səslərin müxtəlif ucalıqda olduğunu təmin edir. Neyin səsi olduqca məlahətli, zərif və təsirlidir. Ney ən qədim Azərbaycan musiqi alətlərindən biridir. Onun xoş səsi Xaqani, Nizami, Füzuli və başqa şairlərimizin əsərlərində vəsf edilmişdir.
Zurna ( sur – böyük ziyafət, toy, düyün + nay) – Azərbaycanda qədimdən yayılmış nəfəslə çalınan musiqi alətidir; Əsasən qoz, yaxud ərik ağacından hazırlanır. Konusvari gövdəsinin ön tərəfində yeddi, arxa tərəfində bir dəlik var ki, bunlar lazımi vaxtda barmaqlarla örtülüb açılır. Əlavə olaraq zurnanın ağız tərəfində köklənməsi üçün daha bir dəlik açılır. Zurnanın müştüyü iki nazik, yonulmuş qarğı parçasından düzəldilir.
Tütək nəfəsli musiqi alətidir. Qarğı ya içi boş çubuqdan düzəldilir. Quş dimdiyi tərzində olan bir ucuna ağacdan yonulmuş tıxac nəsb olunur. Tütəyin qabaq (üst) tərəfində yeddi dəlik açılır ki, bunların qapanıb açılması ilə də səslərin ucalığı dəyişir. Bir dəlik də tütəyin dal (alt) tərəfində olur. Tütəyin səs düzümü diatonik, diapazonu isə bir oktava həcmindədir. Tütək əsas etibarı ilə çobanların daha çox çaldığı musiqi alətidir. Tənbur üç simli dartımlı musiqi alətidir.