Texnologiyalar qlobal ərzaq təminatına necə kömək edə bilər?
2050-ci ilə qədər dünya əhalisinin sayının 10 milyarda çatacağı gözlənilir. Bu amil insanların ərzaq məhsulları ilə təminatının yeni yollarını tapmağı hər zaman olduğundan daha aktual edir.
Böyük Britaniyada yerləşən "Tramlines Fund" firmasının tərəfdaşı Saymon Heyvort Türkiyənin "Anadolu" agentliyinə müsahibəsində getdikcə artan tələbatın ərzaq istehsalının 30-60 faiz artmasını zəruri etdiyini bildirib. Onun sözlərinə görə, ən müasir texnologiya bu gün qida məhsulları istehsalına yeniliklər gətirir, tullantıları azaldır və davamlılığı artırır. O əlavə edib ki, aqrar sahədə texnoloji tərəqqiyə nail olunmasa, ölkələrin sosial xərcləri "dəhşətli dərəcədə arta bilər".
Ekspertlər hesab edirlər ki, iqlim dəyişikliyi ərzaq məhsullarının istehsalında vəziyyəti daha da pisləşdirəcək, çünki dünyanın bəzi daha isti bölgələrində temperatur artdıqdan sonra orada məhsul yetişdirmək imkansız olacaq. Belə olan şəraitdə yoxsul ölkələrlə dünyada ən çox karbon emissiyasına görə məsuliyyət daşıyan Qərbdəki zəngin millətlər arasında bərabərsizlik də artacaq.
"Climate VC" və "EIS fondu"nun investisiyalar üzrə baş direktoru Samia Qadir bildirir ki, hazırda bu problemlə 100-dən çox texnologiya şirkəti məşğuldur. Onun sözlərinə görə, daha davamlı gələcəyə aparan bir çox perspektivli texnologiyalar və əkinçilikdə transformasiya iqlim dəyişikliyinin fəsadlarının azaldılmasına böyük töhfə verə bilər. Bunlara regenerativ kənd təsərrüfatının tətbiqinin artması və aqrar sahədə dərin texnologiyanın – robot texnikası, süni intellekt, maşın öyrənməsi, məlumat elmi və peyk görüntülərinin zondlanması daxildir. Bununla belə, hüceyrəli kənd təsərrüfatı və alternativ gübrələrin istehsalı da mühüm ekoloji məsələlərdir.
Baş direktorun sözlərinə görə, iqlim dəyişikliyi biomüxtəlifliyin azalmasının digər əsas amilidir və bu, iki problemin birlikdə həllini vacib edir. Bioloji müxtəliflik Holosen dövrünün daha yaxşı hissəsi üçün azalma meylində olsa da, son 12 min ildə indiki geoloji dövr davam edir, onun tənəzzülü 1900-cü ildən bəri sürətlənir və planetin bərpa olunması üçün milyonlarla il lazım olacaq. Biomüxtəlifliyin ölçülməsi və ona "dəyər" təyin edilməsi ilə bağlı hələ də böyük problemlər var, buna görə də tənzimləyici dəst robotlar dünya əhalisini qidalandırmağa kömək edə bilər.
Britaniyadakı robot şirkətinin baş direktoru Ben Skott-Robinsona görə, hamını qidalandırmaq istəyiriksə, əkinçilik tərzimizi dəyişməliyik və sağ qala biləcəyimiz bir mühitə sahib olmalıyıq. O vurğulayıb: "XIX əsrdən gətirilən, bərpaedici əkinçilik adlanan fantastik üsullar var və onlar tamamilə mükəmməl işləyir, lakin indi onlar XXI əsrin texnologiyaları ilə birləşdirilməlidir. İnsanlar regenerativ əkinçiliyi anlamalı və dünya əhalisini qidalandırmaq üçün bu məlumatlardan istifadə etməlidir. Əkinçilik və qida istehsalında robotların istifadəsi tarlada kimyəvi maddələrin miqdarını azaldacaq, eyni zamanda fermerlərə pula qənaət etməyə kömək edəcək".
Texnologiyalar daha az torpaq sahələrində az kimyəvi maddə ilə əvvəlkindən də çox qida istehsal etməyə kömək edə bilər və nəticədə bəşəriyyət hələ də hamının qidalandığı bir vaxtda bu prosesi davam etdirə bilər. Ekspertlər bildirirlər ki, Ukrayna müharibəsi qida sisteminin transformasiyası ehtiyacını daha da aktual edib. Belə ki, bir sıra ölkələrin rəhbərləri ərzaq qıtlığı riskini hiss edir və insanları qidalandırmaq üçün mütərəqqi yollar axtarmağa başlayıblar. Bu, artıq aqrar sahədə texnoloji inqilaba aparan bir yoldur. Bəzi alimlər hesab edirlər ki, kənd təsərrüfatı indi yuxuda olan və tədricən oyanan bir nəhəngə bənzəyir. Aqrar sahədə texnoloji inqilab sistemi qida məhsulları istehsalını da tamamilə dəyişdirəcək. / banker.az
